HISTORIA PARAFII SZCZECIN-STOŁCZYN
(opracowanie z roku 2001, częściowo uaktualnione)
Świątynia parafialna ma stary, bo aż XIII-wieczny rodowód. Początkowo była uposażeniem szczecińskiego klasztoru cysterek, a od końca XIV wieku (1370 r.) należała do klasztoru kartuzów w Szczecinie-Grabowie (wówczas wioska i klasztor niedaleko od miasta, istniał do czasów reformacji, konkretnie do roku 1535).
W XV wieku stołczyńską świątynię przebudowano w stylu gotyckim. Kolejna przebudowa nastąpiła już w dobie protestanckiej i w czasach pruskich, w latach 20. XVIII stulecia (1725 r.). Do gotyckiego korpusu dobudowano transept (poprzeczną nawę), przemurowano okna, zewnętrzne mury otynkowano i podwyższono drewnianą wieżę. Otrzymała dwie kondygnacje, z sygnaturką i barokowym zwieńczeniem. Zniszczył je pożar w latach 20. XX wieku i jeszcze przed rokiem 1945 wieża otrzymała obecną postać (foto niżej).
Z okresu osiemnastowiecznej przebudowy pochodzi też barokowe wyposażenie wnętrza świątyni – ołtarz z roku 1727 i ambona, również z lat 20. XVIII wieku. W ołtarzu umieszczono obrazy, tworzące ilustrację kulminacyjnych momentów Ewangelii. Są to, patrząc od dołu do góry: „Ostatnia Wieczerza”, „Ukrzyżowanie”, „Zdjęcie z krzyża” i „Złożenie do grobu”.
Z ołtarzem koresponduje bogato zdobiona barokowa ambona, której czasza, zdobiona rzeźbami apostołów i malowidłami o symbolicznych treściach, spoczywa na rzeźbie anioła. Z dawnych drzwiczek ambony pochodzą też trzy niewielkie figurki apostołów umieszczone ma balustradzie organów (empory organowej).
Warto w tym miejscu zauważyć, że kościół stołczyński jest jedną z niewielu szczecińskich świątyń, w których zachowało się oryginalne, barokowe wyposażenie.
Kolejne remonty i przebudowy przeprowadzono w czasach współczesnych. W latach 70-tych XX wieku, zbito tynki z dolnej części wieży oraz zbudowano zakrystię od strony północnej. W latach 1980-1981 przeprowadzono konserwację ołtarza i ambony. W oknach wschodniej ściany założono witraże ufundowane przez wiernych ze Stołczyna. W roku 1982, podjęto udane prace nad regotyzacją szczytu wschodniego (tył kościoła) oraz przyziemia wieży. Odsłonięto też gotycki portal wejściowy.
Przy kościele, na terenie otoczonym murem, znajduje się dawny cmentarz (wygasły na początku XIX w.), a w narożniku muru (przy skrzyżowaniu ulic: Kościelnej i Nehringa) – pozostałości dawnego pomnika ku czci ofiar I wojny światowej.
Stolzenhagen, rok 1938. Kolorem czerwonym jest zaznaczony kościół (Kirche), żółtym pomnik (Denkmal), niebieskim plebania (Pfarrhaus)
Przedwojenny Stołczyn (Stolzenhagen) był dzielnicą robotniczą (wiele dużych zakładów przemysłowych) o dość szybko zwiększającej się liczbie mieszkańców. Niemieckie statystyki podają, że ich liczba wynosiła w roku 1925 – 5543 osoby, a w roku 1939 – 6335. Współczesny Stołczyn liczył 4.542 osoby wg danych z 4 maja 2010 r., a najnowsze zestawienia (27 marca 2016 r.) podają wartość: 4.270 mieszkańców. Sytuacja ta może jednak ulec zmianie, gdyż tereny na wschód od Szosy Polskiej są dość intensywnie zabudowywane.
Jan Antoni Kłys
—
INNE INFORMACJE HISTORYCZNE
Na podstawie: „Jubileusz 50-lecia parafii” – opracowanie publikacji: ks. kan. Józef Cyrulik – proboszcz, Lidia Walasek, Marek Bączkowski, Szczecin, 2001 r. Przy opracowaniu publikacji wykorzystano m. in. pracę magisterską ks. Jana Mielimączki „Dzieje Parafii pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Szczecinie-Stołczyn w latach 1951- 2000”, Poznań VI.2000.
Opracowanie uaktualniono w maju 2019 r.
Droga Wspólnoto Parafialna!
„Złote Gody” Parafii p.w. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Szczecinie-Stołczynie – które także obejmują zasięgiem istniejącą już od 1 stycznia tego roku Parafię Św. S. Faustyny Kowalskiej – to piękny czas zastanowienia się nad przeszłością, a także możliwość pełnego nadziei spojrzenia na przyszłość.
Mówił Ojciec Swięty Jan Pawet II podczas swojej I Pielgrzymki do Polski: „Człowiek bowiem każdy idzie przed siebie, podąża ku przyszłości. I narody idą przed siebie. I ludzkość cała. Iść przed siebie – to znaczy nie tylko ulegać wymogom czasu, pozostawiając stale za sobą przeszłość: dzień wczorajszy, rok, lata, stulecia… Iść przed siebie, to znaczy mieć świadomość celu.” (Kraków, 10.06.1979 r.)
Drodzy!
My na pewno mamy świadomość celu – świadczy o tym zaangażowanie tutejszych Parafian, którzy z wielkim zaufaniem Opatrzności Bożej podejmują wciąż na nowo trud tworzenia rzeczywistości Kościoła, który tutaj żyje w sercach otwartych na dar łaski. Na pewno mają świadomość celu ci, którzy wraz ze * swymi kolejnymi Duszpasterzami tworzyli historię zbawienia w tym zakątku nad Odrą i Bałtykiem – najpierw jako Wierni skupieni wokół pierwszego Proboszcza, potem oddając swe siły i zdolności do dyspozycji Chrystusa budując – rzeczywistość Kościoła pod przewodnictwem kolejnych Duszpasterzy i tworząc sens życia, zjednoczeni we Wspólnocie Wiary i Miłości – ubogaceni szczodrze przez dar Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny, która patronuje w naszej Parafii, czyniąc poddane sobie serca dyspozycyjnymi wobec planów Bożej Opatrzności.
Przez okres lat 50 – a także już wcześniej od 1946 roku – wiele dobra ujawniło się w Szczecinie-Stotczynie poprzez ludzkie serca otwarte na łaskę Chrystusa. Dziękując Bogu za dar wiary i przynależności do Kościoła od Chrztu Świętego, razem z Maryją wołamy: „Wielbi dusza moja Pana, bo wielkie rzeczy uczynił mi Wszechmocny” – a równocześnie prosimy razem z Ojcem Świętym Jego słowami: „Maryjo, Ty spraw, abyśmy w tym trudnym „dziś” Twojego Syna słuchali. Żebyśmy Go słuchali dzień po dniu – i uczynek po uczynku. Żebyśmy Go słuchali także wówczas, gdy wypowiada rzeczy trudne i wymagające. Do kogóż pójdziemy? On ma słowa życia wiecznego!” (por. J 6,68) – słowa wypowiedziane w Częstochowie 19.06.1983 r.
Nie bójmy się podejmować wciąż na nowo decyzji za Chrystusem – wszak mamy najdoskonalszą Przewodniczkę po drogach życia: Maryję, która nas niezmiennie obdarza Miłością i Zaufaniem! Jeszcze raz zawierzmy Jej Niepokalanemu Sercu, które zwycięża i zwycięży! Niech Maryja, Matka Pięknej Miłości nadal wspomaga nas swoim nieustannym wstawiennictwem i pomocą na dalsze dni, tygodnie i lata. Szczęść Boże!
Ks. Józef Cyrulik, Proboszcz
WSTĘP
Chrześcijaństwo dotarło na Pomorze Zachodnie za sprawą wielkich misjonarzy: św. Wojciecha i św. Ottona z Bambergu. Wypełniali oni wtedy nakaz Chrystusa głęboko wszczepiony w misję Kościoła: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody … (Mt 28,19).
Przez 400 lat rozwijał się na Pomorzu Zachodnim Kościół katolicki. Potem przyszedł czas reformacji (ruch religijny w Europie w XVI w. Zapoczątkowany przez Lutra, dążący do wprowadzenia reform w Kościele katolickim w zakresie doktryny, kultu, organizacji i obyczajów: doprowadził do rozłamu w chrześcijaństwie i utworzenia nowych wyznań zwanych protestanckimi), która zdominowała cały obszar Pomorza Zachodniego przez wyznanie protestanckie.
Sytuacja wyznaniowa na Pomorzu zmieniła się radykalnie po roku 1945. Dnia 15 sierpnia 1945 roku Prymas Polski kardynał August Hlond. mając specjalne uprawnienia otrzymane od Stolicy Apostolskiej, utworzył na zachodnich terenach Polski tzw. Administracje Apostolskie. Szczecin i Pomorze Zachodnie znalazły się na terenie Administracji Apostolskiej z siedzibą w Gorzowie Wielkopolskim. Kardynał Hlond zwrócił się także z apelem, aby na te tereny przybywali kapłani do pracy duszpasterskiej.
Zaraz po wyzwoleniu Pomorza Zachodniego przybywali księża i przejmowali kościoły protestanckie, aby je przystosować do kultu rzymskokatolickiego. Również do parafii Szczecin-Stołczyn już w 1945 roku dotarli kapłani, aby objąć posługą duszpasterską ludność przybyłą z różnych stron Polski, a szczególnie ze wschodnich kresów II Rzeczypospolitej.
HISTORIA STOŁCZYNA
Obecna dzielnica Szczecina-Stołczyn (niem. Stolzenhagen) to XIII wieczna, podszczecińska wieś, założona przez przybyły z Brandenburgii rycerski ród von Stolzenhagen. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1260 roku i dotyczy aktu nadania przez księcia Barnima I klasztorowi cysterek szczecińskich – 1 łanu (ok. 9,82 ha) ziemi w Stołczynie. Kolejne, jedne z najstarszych, znanych źródeł pisanych pochodzą z lat 1286 i 1289. Dotyczą one potwierdzenia przez księcia Bogusława IV owego aktu nadania ziemi. Pierwotny Stołczyn miał kształt długiej ulicy (obecna ulica Nehringa), przy której znajdowały się zagrody chłopskie oraz domy chałupników.
Od początku istnienia wsi aż po koniec wieku XIV często zmieniają sie właściciele poszczególnych części gruntów. W końcu XIV w. większość ziemi należy do klasztoru kartuzów z Grabowa (obecnie teren w rejonie ul. Malczewskiego. Matejki, E. Plater z kościołem p.w. św. Stanisława Kostki), część do kościoła NMP oraz klasztoru cysterek. Niewielkie tylko działki należały wówczas do mieszczan szczecińskich. Podobny stan utrzymywał się przez wiek XV i do 1-szej połowy XVI w. Z chwilą reformacji, a jednocześnie po wymarciu ostatnich kartuzów (zakon uległ całkowitej likwidacji), dobra należące do mnichów weszły w skład domeny (majątek ziemski należący do księcia) książęcej. W ten sposób gross ziemi w Stołczynie przeszło we władanie książąt pomorskich.
Wiek XVII to okres wielkiej stagnacji, a Stołczyn podobnie jak i inne tereny dodatkowo odczuł skutki wojny 30-to letniej. W 1-szej połowie XVIII w. następuje stabilizacja i jednocześnie aktywizacja gospodarcza Szczecina i okolic w tym i Stołczyna, który został odbudowany. Stanowił on wówczas własność królów pruskich i wchodził w skład Domeny Jasienickiej. W tym czasie we wsi oprócz rolników i chałupników byli karczmarz i kowal, a także niewielka cegielnia.
Lata 1824, 1825 i 1828 to okres uwłaszczenia mieszkańców wsi. Wszyscy chłopi, zagrodnicy i dzierżawcy otrzymali ziemię na własność. Uwłaszczenie przyczyniło się do rozbudowy wsi i zwiększenia się liczby mieszkańców. Przykładowo, w roku 1825 poza zabudowaniami kościelnymi we wsi były 2 szkoły, 102 domy mieszkalne, 13 zabudowań rzemieślniczych i 186 zabudowań gospodarczych (stodoły, stajnie, obory). Wieś zamieszkiwało 220 rodzin. liczących łącznie 1123 osoby. Miejscowa ludność zajmowała się w tym czasie głównie rolnictwem, warzywnictwem i sadownictwem oraz rybołówstwem. Rozwój wsi trwa nieprzerwanie i w 3-ciej ćwierci XIX w. odnotowywane są dalsze, istotne zmiany dotyczące gospodarki. Zmniejsza się ilość osób zajmujących się uprawą gruntów i połowami, a wzrasta liczba zatrudnionych – jak można by dziś powiedzieć – w przemyśle. Działa już bowiem 5 cegielni (pierwsza powstała w roku 1855) z największą, która powstała w latach 1858-59, a należała do Langenberga i Schwinninga. Wraz z rozwojem przemysłu wzrasta liczba osób zajmujących się zaspakajaniem życiowych i bytowych potrzeb ludności (krawcy, piekarze, kowale. cieśle, szewcy, szynkarze, kramarze oraz położne). W 2-giej połowie XIX w. wraz z rozwojem pobliskiego Szczecina powiększeniu ulega zabudowa Stołczyna, który „zbliża” się do Kraśnicy i Glinek (średniowieczne wsie, graniczące ze Stołczynem), aby na początku XX w. utworzyć jeden organizm. Mimo połączenia Stołczyn dalej posiadał charakter rolniczy, Kraśnica miała charakter przemysłowy, a Glinki były osada rybacką.
Od połączenia tych trzech miejscowości zaczyna się kolejny etap rozwoju wsi, która staje się robotniczą dzielnicą Szczecina. W 1900 r. w Stołczynie mieszkało 3 600 osób, a w 1905 r. już 5 000 osób. Spośród ludności czynnej zawodowo aż 58 % pracowało w przemyśle, a tylko 6 % w rolnictwie.
W październiku 1939 roku Stołczyn wraz z innymi podmiejskim gminami wchodź w granice tzw. Wielkiego Szczecina. Stołczyn wraz z Kraśnicą liczył wtedy 6335 mieszkańców.
KOŚCIÓŁ P.W. NIEPOKALANEGO SERCA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY — ZABYTEK ARCHITEKTURY
W życiu mieszkańców Stołczyna istotną rolę zawsze pełnił kościół. Nie są znane początkowe dzieje świątyni w tej dzielnicy. Obecny kościół pochodzący z XV w. poprzedzała inna świątynia o nie znanej formie ani konstrukcji, choć posadowiona zapewne w tym samym miejscu. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można przypuszczać, że pierwszy kościół pochodził z XIII w. i miał konstrukcję drewnianą. Był to kościół rzymsko-katolicki.
Znanym jest dopiero następny kształt świątyni – to w części obecny kościół – która była obiektem salowym ( jedno duże, przestronne wnętrze bez wyodrębnionego prezbiterium – część kościoła, w której znajduje się wielki ołtarz, oddzielona zazwyczaj od reszty kościoła balustradą) z wieżą. Zgodnie z obowiązującymi kanonami ołtarz stał przy ścianie wschodniej a wieża przy zachodniej. Do kościoła mogły być jedno lub dwa wejścia (w ścianie południowej i w narożniku północno-wschodnim). Owa XV wieczna świątynia została przebudowana w roku 1727(25?) przybierając obecny kształt. Do salowego korpusu zostały dobudowane wówczas „ramiona” i obecnie kościół ma kształt krzyża. Wieża w tym czasie została rozbudowana poprzez dobudowanie górnej kondygnacji, a całość przykrył piękny, barokowy chełm.
Wnętrze zostało jednocześnie powiększone poprzez wprowadzenie empor (kryta galeria nad nawą boczną lub wejściową) bocznych, a cała świątynia otrzymała nowe wyposażenie, belkowy strop, większe okna i wyodrębniony transept (nawa poprzeczna przecinająca nawę główną). Z tego samego okresu pochodzą ołtarz i ambona – oraz rzeźby apostołów.
Obecny kościół w całości jest murowany, w części płn. podpiwniczony (miejsce dawnej kotłowni). Wieża w dolnej partii również jest murowana, a dopiero jej wyższa kondygnacja jest drewniana. Zmiana wysokości i kształtu górnej części wieży nastąpiła najprawdopodobniej w latach 20-tych XX w. Precyzyjne datowanie tego faktu nie jest w chwili obecnej możliwe. Wymaga to badań, ale znany jest fakt. że w latach 20-tych XX w. na północ od Szczecina miał miejsce pożar kościoła. Do pożaru doszło na skutek uderzenia pioruna. Opis nie precyzuje dokładnie, o który z kościołów chodzi, ale analizując inne obiekty i materiały fotograficzne z tego okresu można domniemywać, że dotyczy to właśnie kościoła na Stołczynie. Fakt pożaru potwierdzają pośrednio data ufundowania dzwonów na wieży — 1925 r. oraz rok budowy organów — 1926.
Podobnie jak zmieniały się kościoły jako budowle, jak zmieniało się ich wyposażenie. tak też zmianom ulegały wyznania. Po wprowadzeniu reformacji kościół – pierwotnie budowany jako kościół rzymsko-katolicki – stał się świątynią protestancką i taką był do 1945 r. Ponownie poświęcony 23 czerwca 1946 r. stał się kościołem dla wiernych wyznania rzymsko-katolickiego, a od 1 czerwca 1951 r. kościołem parafialnym.
W roku 1957 obiekt i jego wyposażenie zostają uznane jako zabytki i wpisane zostają kolejno do rejestru zabytków.
Z parafią, a tym samym i z kościołem, związane były od wieków inne obiekty i tereny. Obiektami tymi są m.in. budynek plebani (obiekt pochodzący z przełomu XIX/XX w. murowany, dawny budynek mieszkalny rodziny pastora), domy zakonne nowy i stary (pochodzący z XIX w. budynek dawnej stodoły, cały w konstrukcji ryglowej). Terenami nieodzownie i od wieków związanymi z kościołem są cmentarz przykościelny i ogród. Cmentarz przykościelny, który pierwotnie był miejscem grzebalnym, już w XIX w. utracił swą funkcję i wraz z murem ogrodzeniowym zaczął pełnić rolę miejsca terenu okalającego kościół. Zmiana funkcji wiązała się z dwoma problemami: po pierwsze wzrost liczebności mieszkańców powodował, że stał się on zbyt małym miejscem na pochówki, a jednocześnie w tym samym czasie ulega rozbudowie dawna wieś, po drugie zaś zmianie ulegają przepisy prawne. które zabraniają grzebania zwłok w terenie zabudowanym. W tym czasie powstaje nowy cmentarz przy obecnej ul. Nehringa, do dziś zachowany.
Należy jeszcze wrócić do zasygnalizowanego już wcześniej budynku pierwotnie gospodarczego, a dziś częściowo zamieszkałego przez Siostry Uczennice Krzyża. W obiekcie tym (pierwotnie stodoła) na początku XX w. dokonano pierwszych zmian. które miały na celu przystosowanie obiektu dla potrzeb szkolnych. Szkoła czy też szkoły związane były z parafią już w XVIII w. Do dziś zachowały się projekty budowlane dotyczące owej przebudowy. Budynek ten pełnił także funkcję szkoły tuż po wojnie, w 1946 roku.
HISTORIA PARAFII NA PRZESTRZENI PÓŁWIECZA
Po drugiej wojnie światowej Pomorze Zachodnie i Szczecin znalazły się w granicach Polski. Strukturę kościelną na tym terenie tworzyła Administracja Apostolska z siedzibą w Gorzowie Wielkopolskim, powołana do istnienia 15 sierpnia 1945 r. dekretem ks. kard. Augusta Hlonda. Obszar administracji obejmował przeszło 1/7 powierzchni Polski — ok. 44 836 km. Z wielkością obszaru wiązał się problem braku kapłanów i zniszczenie wielu świątyń, wymagających odbudowy.
Po zakończeniu wojny, głównie na wiosnę roku 1946, do Stołczyna dotarły transporty Polaków, wysiedlonych ze wschodnich terenów II Rzeczypospolitej, w tym duża ilość mieszkańców Wilna i Wileńszczyzny. Stali się nowymi mieszkańcami Stołczyna. W ślad za nimi, aby zapewnić im posługę duszpasterską, dotarli i pierwsi kapłani. Kościół na Stołczynie został poświęcony 23 czerwca 1946 r.
Pierwszym duszpasterzem parafii na Stołczynie został mianowany dnia 1 sierpnia 1946 r. ks. Henryk Domalewski, pochodzący z Wileńszczyzny. Tytuł kościoła pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny został zatwierdzony w dniu 2 października 1946 r. przez J.E. Ks. Administratora Apostolskiego Edmunda Nowickiego w Gorzowie Wielkopolskim.
Oto jak przedstawia stan kościoła parafialnego w Szczecinie-Stołczynie ks. Henryk Domalewski, w liście z dnia 25 lipca 1946 r. do Księdza Administratora Apostolskiego Edmunda Nowickiego:
„Stołczyn leży w bardzo malowniczej miejscowości – i wojna tutaj nie poczyniła wielu szkód – tylko kościół już dosyć stary o stylu ogólno-protestanckim z drewnianą wieżą jest jakby kontrastem w tej miejscowości. Po obejściu dookoła kościoła, który był zamknięty skierowałem swe kroki do władcy tego miasteczka p. Komisarza, który się bardzo ucieszył z mego przybycia i zrobił miłe wrażenie. Okazało się, że posiadał klucze od kościoła i plebania i jest dotychczasowym opiekunem kościoła i budynków gospodarczych kościelnych.
Wchodzimy do kościoła. Na wstępie widzę same ławki, gęsto ustawione w kościele, są również i na galeriach – przez środek położony jest chodnik malowany na czerwono, prowadzący do prowizorycznego ołtarza. Ołtarz z obrazami „Zdjęcie z krzyża Pana Jezusa” i „Pan Jezus na Krzyżu” oparty na prowizorycznej mensie niedawno zrobionej przez stolarza Niemca, dość szerokiej – na mensie w lichtarzach dwie świece, na środku krzyż dość ozdobny. Obok ołtarza dosyć piękna ambona i więcej nie ma nic. Idziemy zwiedzać chór – organy w dobrym zdaje się jeszcze stanie – ilu głosowe nie wiem i kilka ławek. Na galeriach dwóch bocznych tylko duże ławy i ławki. Zwiedzamy dzwonnicę – komisarz tłumaczy, że była ongiś murowana, ale się spaliła. Obecna jest drewniana – na dzwonnicy zawieszone są dwa duże dzwony, których Niemcy nie zdążyli przetopić na armaty, dosyć harmonijne. Na wierzchołku dzwonnicy krzyż przechylonym i kogut do którego podobno nasi sojusznicy strzelali. Poprosiłem komisarza, aby krzyż sprostował i koguta usunął. Wracamy do zakrystii, bardzo mała, nie ma gdzie postawić komody lub szafy na paramenta (szaty kościelne, przybory mszalne, ozdoby ołtarza), ciemna o małym okienku. W zakrystii mała szafka z niemieckimi książkami i jakieś rupiecie.(…)] Udajemy się teraz na zwiedzanie plebani i domu parafialnego. Plebania bardzo stara, potrzebująca wiele remontów, ściany poobijane, tapety poobrywane w niektórych miejscach, brak wielu szyb w oknach.(…). Taki mniej więcej jest stan kościoła i budynków parafialnych w Stołczynie, czeka mnie więc bardzo wielka praca, abym doprowadził wszystko do należytego porządku, ale przy pomocy Bożej sądzę, że jakoś poradzę”.
Parafia została oficjalnie erygowana (tutaj: kanoniczne założenie kościoła) dnia 1 czerwca 1951 roku.
W dekrecie erekcyjnym parafii stwierdzono: '(…) Na mocy upoważnienia otrzymanego od Jego Ekscelencji Ks. Dr Stefana Wyszyńskiego Arcybiskupa Gnieźnieńskiego i Warszawskiego Prymasa Polski, pismem z dnia 11 maja 1951 r. Nr 2194/51/R. powołując się na kanony 216, 6098§ 2, 1414, 1418 i 1427-1430 C.J.C. erygujemy niniejszym rzymsko-katolicki kościół parafialny pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Szczecinie — Glinki”.
Ksiądz Domalewski pracował w Stołczynie początkowo sam. Parafia liczyła wówczas 6904 osoby. Ta liczba wiernych oraz duży obszar parafii (kościoły filialne w Skolwinie i Przęsocinie) stanowiły ogromne obciążenie dla jednego kapłana. Dlatego też od dnia 25 czerwca 1952 roku do pomocy został przydzielony wikariusz ks. Jan Dorobisz. Ks. Henryk Domalewski troszczył się o życie religijne w parafii. Należał on do stowarzyszenia kapłańskiego pod nazwą „Liga Świętości Kapłańskiej” i do „Związku Misyjnego Kleru”. Posiadał bogatą bibliotekę teologiczną (ok. 300 książek). Prenumerował czasopismo teologiczne „Homo Dei”.
Po ks. Henryku Domalewskim obowiązki duszpasterskie w parafii Stołczyn objął dnia 10 września 1954 r. następny proboszcz ks. Józef Pochoda-Rogowski i pełnił je do 1957 roku. W pracy duszpasterskiej troszczył się o właściwy poziomu moralny wśród parafian. Współpracownikiem księdza proboszcza w pracy duszpasterskiej był ks. Oswald Kobiela. Ks. Józef Pochoda-Rogowski włożył wiele wysiłku w adaptację i remonty kościoła parafialnego i kościołów filialnych.
Kolejnym proboszczem został ks. Andrzej Glapiński, który dnia 15 lipca 1957 r. otrzymuje dekret mianujący go proboszczem parafii w Stołczynie. Funkcję tę pełnił do 18 lutego 1980 roku, a więc 23 lata — najdłużej ze wszystkich dotychczasowych proboszczów w historii parafii. Jego współpracownikiem był wikary ks. Tomasz Tarczyński. Na podstawie protokołu z wizytacji kanonicznej z 1974 r. dowiadujemy się, że ks. Glapiński estetycznie odnowił wnętrze kościoła i wykonał szereg innych prac w kościele parafialnym. Wierni zaś ufundowali w oknach ściany wschodniej nowe witraże.
Następcą księdza Glapińskiego był ks. Bronisław Janowski, który objął parafię Szczecin – Stołczyn dnia 8 sierpnia 1980 roku. Podczas swojej kadencji odnowił całe wnętrze kościoła, między innymi: strop belkowy, balustrady, empory balkonów i chóru, które zostały doczyszczone do drewna, ściany otynkowano i odmalowano zachowując ornament roślinny w glifach okiennych, ołtarz główny wraz z nadbudową barokową i ambona zostały oczyszczone z przemalowań i zrekonstruowano im pierwotne złocenia i polichromię, kościół otrzymał odpowiednie oświetlenie elektryczne, rozbudowano również zakrystię, wyposażając ją w nowe meble i szaty liturgiczne. Uporządkowano również cmentarz wokół kościoła parafialnego. Otynkowano zewnętrzne mury kościoła, które w swoich częściach zostały doczyszczone do cegły. Szczyt kościoła został także oczyszczony od strony wschodniej. To wszystko było zasługą księdza proboszcza Janowskiego, który zmarł dnia 18 II 1983 roku. W dowód wdzięczności parafianie ufundowali mu marmurową tablicę, która znajduje się pod chórem, przy wyjściu z kościoła.
Następnie obowiązki proboszcza przez ok. 8 miesięcy pełnił ks. Zygmunt Wichrowski. Otaczał opieką duszpasterską parafię i mieszkańców parafii.
Kolejnym proboszczem od dnia 1 sierpnia 1983 roku został mianowany ks. dr Ryszard Ziomek, który pracował w parafii Szczecin-Stołczyn do 15 lipca 1988 roku. Jego współpracownikiem był ks. Dariusz Kiljan. Główną inwestycją ks. prob. Ryszarda Ziomka w parafii była budowa domu katechetycznego. Dnia 25 sierpnia 1983 roku wylano ławy fundamentowe pod ten dom o powierzchni użytkowej 550 m?. W roku 1984 ukończono drugi strop pod budowę piętra domu katechetycznego, budowa jednak napotykała na trudności finansowe oraz z powodu braku materiałów i trwała prawie pięć lat. Gdy ks. proboszcz Ryszard Ziomek odchodził z parafii dom katechetyczny w niektórych kondygnacjach był już ukończony, łącznie ze stolarką, a niektóre części środkowe jeszcze wymagały dalszych prac. Ks. proboszcz wykonał jeszcze prace związane z zabezpieczeniem dachu kościoła, a także uporządkował wnętrze i teren przy kościele.
Po księdzu Ryszardzie Ziomku dnia 15 lipca 1988 r. proboszczem został mianowany ks. Józef Cyrulik. Jego najbliższym współpracownikiem był ks. Roman Jagodziński, a także wikariusz ks. Grzegorz Chmiel. Głównym zadaniem ks. proboszcza była adaptacja domu katechetycznego do stanu używalności. Praca ta polegała na tym, że zostały wyposażone sale katechetyczne, w których mogły się odbywać lekcje religii i spotkania duszpasterskie. Zostało także przygotowane II piętro, gdzie mogły zamieszkać Siostry Uczennice Krzyża, które przybyły do parafii w 1989 roku.
W późniejszych latach przeprowadzono następujące inwestycje:
• 1988 – konserwacja blachy na wieży kościoła;
• 1989 – kapitalny remont organów;
• 1993-94 – kapitalny remont dachu kościoła i pomalowanie wnętrza.
W latach 1991 i 1992
roku wykonano dwa ołtarze boczne. Za kadencji ks. proboszcza Józefa Cyrulika, w maju 1998 r. w kościele wstawiono nowe szybki w 8 oknach, z tzw. „szkła katedralnego”. Zabezpieczono także drzewa okalające kościół – kilkusetletnie „pomniki przyrody”. Prace te wykonała specjalistyczna firma, która dokonała konserwacji i fachowego „leczenia” drzew. Środki finansowe na ten cel uzyskał z budżetu miasta Szczecina ówczesny radny Rady Miejskiej w Szczecinie Marek Bączkowski, miejscowy parafianin. W tym samym roku wykonano szereq koniecznych prac remontowych w budynku plebanii.
Kolejnym wyzwaniem dla proboszcza ks. Józefa Cyrulika i wspólnoty parafialnej była konieczność przeprowadzenia gruntownego remontu i zabezpieczenia bryły kościoła, w związku z zaobserwowanym pękaniem i osuwaniem się wschodniej ściany kościoła. Wymagać to będzie złożonych i kosztownych prac budowlanych.
W okresie posługiwania ks. proboszcza Józefa Cyrulika współpracowało z nim kilku wikariuszy, którzy wszechstronnie pomagali proboszczowi w opiece duszpasterskiej nad rodziną parafialna. Z wdzięcznością wspominamy tu księży: ś.p. Wiesława Pietkiewicza (zmarłego w 1990 r.), Stanisława Jaszczołta, Adama Staśkowiaka, Jarosława Dobrosza i Grzegorza Chmiela.
Ważnym wydarzeniem w życiu parafii było utworzenie nowej, sąsiadującej parafii p.w. Św. Siostry Faustyny Kowalskiej, której terytorium utworzono m.in. z części parafii stołczyńskiej. Proboszczem nowej parafii został mianowany od dnia 1 stycznia 2001 ks. Adam Bocheński.
SIOSTRY W PARAFII
Siostry ze zgromadzenia Sióstr Opatrzności Bożej
W parafii długi czas (około 40 lat) pracowały Siostry ze Zgromadzenia Opatrzności Bożej – SDP, założonego przez Antoninę Mirską w XIX w., których Dom Generalny znajduje się w Przemyślu. Siostry te, w liczbie 3, w pracy dla wiernych spełniały ofiarną funkcję katechetki, zakrystianki i organistki. Zamieszkały one tymczasowo w budynku gospodarczym przy ul. Kościelnej, który w swojej części został adoptowany na dom mieszkalny.
Siostry opuściły parafię Szczecin-Stołczyn dnia 6 lipca 1989 roku, ponieważ zostały odwołane przez swoją Matkę Przełożoną Generalną.
Wspólnota Sióstr Uczennic Krzyża
Wspólnota powstała i rozwija się w atmosferze posoborowej odnowy. Jej początki sięgają zaledwie 1982 r., a jej genezę należy wiązać z wcześniejszą pracą katechetyczną założycielki, s. Christiany Mickiewicz, należącej wówczas do warszawskiej prowincji Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodzinny z Nazaretu. Podczas katechizacji głęboko poruszyła ją sprawa laicyzacji społeczeństwa. Zdawała sobie sprawę z ogromu pracy i zadań w tej dziedzinie. W Siostrze rodzi się przekonanie, że powinna powstać wspólnota oddana dziełu formacji apostołów świeckich. Pierwsze kontakty z przyszłymi kandydatkami do Wspólnoty Siostra Christiana nawiązuje w czasie pobytu w domu nazaretańskim w Kaliszu.
W czasie nocnego czuwania z 14 na 15 VIII 1982 r. w Wągrowcu, podczas rekolekcji prowadzonych przez s. Christianę, 5 dziewcząt zawierza Bogu swe powołanie i składa akt całkowitego oddania się Matce Bożej.
Kolejne lata to okres prywatnego formowania się Wspólnoty w Kaliszu. W Wielki Piątek 1984 r. ks. bp Kazimierz Majdański przyjął s. Christianę wraz z gromadką dziewcząt na teren diecezji szczecińsko-kamieńskiej oraz otoczył opieka prawną i duchową.
Dnia I XII 1985 r. rozpoczyna nowicjat 5 sióstr, które zamieszkały w Kurii Metropolitalnej przy ul. Królowej Korony Polskiej 28E. Po miesiącu nowicjat został przeniesiony do Przybiernowa, gdzie udostępniono siostrom były dom parafialny. Następnie 27 VIII 1989 r. siostry przyjechały z Przybiernowa do Szczecina i zamieszkały w parafii Niepokalanego Serca NMP przy ul. Kościelnej 4. Z woli Pasterza Diecezji ks. bpa Kazimierza Majdańskiego siostry zajmują dom powierzony ich opiece, który staje się dla nich Domem Generalnym Zgromadzenia. W tym domu siostry odbywają 2-letnią formację — nowicjat, służą wieloraką posługą duszpasterską parafii na Stołczynie, a po złożeniu ślubów wieczystych zostają posłane do pracy w różnych placówkach w Archidiecezji.
Wspólnota obficie czerpie u swych źródeł z duchowości Dzieła Pomocników Matki Kościoła, ale jednocześnie rozeznając znaki czasu, otwiera się szeroko na wołanie Kościoła o nową ewangelizację. Jej niezmiennym, kluczowym celem jest bowiem formowanie apostołów świeckich, którzy pracując i żyjąc w swoich środowiskach przepajać będą duchem Ewangelii porządek spraw doczesnych. Siostry formują apostołów świeckich przez prowadzenie rekolekcji, dni skupienia, kontakty indywidualne oraz systematyczną pracę w parafii z dziećmi, młodzieżą, rodzinami i osobami starszymi.
WIERNI
Po II wojnie światowej pierwszymi mieszkańcami Stołczyna byli Polacy ze wschodnich kresów Rzeczypospolitej, których większość dotarła tutaj już wiosną 1946 r. W kolejnych latach liczba parafian zwiększała się. Mieszkańcy zawsze dbali o rozwój życia religijnego w parafii. Na miarę swoich możliwości duchowych, a także i materialnych, wspierali parafię. Angażowali się czynnie w prace społeczne na rzecz kościoła.
To zaangażowanie przejawiało się także poprzez różne grupy duszpasterskie, jak np. Róże Różańcowe, rodziny ministranckie. W ramach przygotowań do I Komunii Św. i Sakramentu Bierzmowania rozwijała się katecheza sakramentalna. Szczególny rozwój grup duszpasterskich nastąpił po Soborze Watykańskim II. kiedy liturgię zaczęto sprawować w języku polskim i zwiększył się udział ludzi świeckich w życiu parafii.
Obecnie (tj. w roku 2001) w parafii dynamicznie działają następujące grupy duszpasterskie:
« Róże Różańcowe
« Pomocnicy Matki Kościoła
« Odnowa w Duchu Świętym
« rodziny ministranckie.
Swoją obecność i istotne działanie przejawiają także Parafialny Zespół „Caritas”, którego przełożonym jest p. Wiesław Wojan,Młodzieżowe Koło „Caritas”,„Sybiracy”, a wspomaga ich rozwijająca się Akcja Katolicka.
WAŻNIEJSZE WYDARZENIA Z ŻYCIA PARAFII
23 VI 1946 Poświęcenie kościoła
1 VIII 1946 Do parafii przybywa pierwszy po wojnie kapłan ks. Hneryk Domalewski
1947 Wizyta Administratora Apostolskiego ks. Edmunda Nowickiego, który poświęcił m.in. sztandar huty “Szczecin”
X 1948 Misje św. w parafii i poświęcenie parafii Najświętszemu Sercu Jezusa; ufundowanie statuy przed kościołem
23 VI 1951 Erygowanie parafii p.w. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny
10 [X 1954 Proboszczem parafii zostaje mianowany ks. Józef Pochoda-Rogowski
15 VII 1957 Proboszczem parafii zostaje mianowany ks. Andrzej Glapiński
1963 Pierwsze nawiedzenie parafii przez kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
8 VIII 1980 Proboszczem parafii zostaje mianowany ks. Bronisław Janowski
1981 Pierwsza po wielu latach msza św. na terenie Huty sprawowana przez ks. bpa Stanisława Stefanka; gospodarzem uroczystości był ówczesny wieloletni dyrektor Huty inż. Stefan Kijak
1980-1983 Renowacja wnętrza kościoła, odnowienie zabytków we wnętrzu, dobudowa nowej zakrystii
1983 Ks. Zygmunt Wichrowski pełni przez ok. 8 miesięcy obowiązki proboszcza
1 VIII 1983 Proboszczem parafii zostaje mianowany ks. dr Ryszard Ziomek
25 VIII 1983 Rozpoczęcie budowy domu katechetycznego, obecnie jest to Dom Generalny Sióstr Uczennic Krzyża
11 VI 1987 Udział parafian we Mszy św. na Jasnych Błoniach, w czasie pobytu Ojca Świętego Jana Pawła II w Szczecinie
15 VII 1988 Proboszczem parafii zostaje mianowany ks. Józef Cyrulik
IX 1988 Otwarcie sal katechetycznych w nowym domu katechetycznym
28 VIII 1988 Przybycie do parafii Sióstr Uczennic Krzyża
10 XII 1989 Wizytacja Pasterska ks. bpa Jana Gałeckiego
10 IV 1991 Misje św., nawiedzenie parafii przez wędrującą kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, msza na stadionie przy ul. Nehringa pod przewodnictwem ks. bpa Mariana Błażeja Kruszyłowicza
1993 Kapitalny remont dachu kościoła i pomalowanie wnętrza
VI 1993 Jubileusz 25-lecia kapłaństwa ks. prob. Józefa Cyrulika i jego współbraci w kapłaństwie
22 X 1995 Wizytacja Pasterska ks. abpa Mariana Przykuckiego
1996 Wędrująca po świecie figura Matki Boskiej Fatimskiej zatrzymuje się na chwilę przy naszym kościele
1 IX 1997 Obchody 50-lecia powstania Szkoły Podstawowej nr 9 w Stołczynie; mszy św. przewodniczy ks. bp Jan Gałecki
6 IX 1997 Obchody 100-lecia powstania Huty „Szczecin”’; msza św. na terenie Huty, której przewodniczy ks. abp Marian Przykucki
V 1999 Misje św. wprowadzające w Rok Święty Jubileuszowy
6 VI 2000 Wizytacja Pasterska ks. abpa Zygmunta Kamińskiego
1 I 2001 Podział parafii; nowa parafia p.w. Św. Siostry Faustyny Kowalskiej wydzielona m.in. z parafii Niepokalanego Serca NMP, proboszcz ks. Adam Bocheński.
Proboszczowie parafii Szczecin-Stołczyn (od 1946 r.)
1. ks. Henryk Domalewski 1946 – 1954
2. ks. Józef Pochoda-Rogowski 1954 – 1957
3. ks. Andrzej Glapiński 1957 – 1980
4. ks. Bronisław Janowski 1980 – 1983
5. p.o. ks. Zygmunt Wichrowski 1983 (ok. 8 miesięcy)
6. ks. ks. Ryszard Ziomek 1983 – 1988
7. ks. Józef Cyrulik 1988 – 2001
8. ks. Stanisław Czubak 2001 – 2016
9. ks. Stanisław Drewicz 2016 – 2022
10. ks. Lucjan Chronchol 2022 –
Wikariusze w parafii Szczecin-Stołczyn
1. ks. Jan Dorobisz 1952
2. ks. Alfred Osipowicz 1953
3. ks. Leszek Gościmiński 1954
4. ks. Władysław Wąchal 1955
5. ks. Oswald Kobiela 1955
6. ks. Tomasz Tarczyński 1958.
7. ks. Eugeniusz Szczedziński 1958-1961
8. ks. Edward Chadaj 1961 – 1963
9. ks. Józef Cisowski 1963
10. ks. Józef Leszkowicz 6.1981 – 13.12.1981
11. ks. Eugeniusz Urbański b.d.
12. ks. Antoni Siuzdak 8.5.1982 – 25.6.1982
13. ks. Władysław Mazanowski 1984
14. ks. Stanisław Szczepan 1966
15. ks. Kazimierz Radom 1966
16. ks. Józef Pindel 1969 – 1974
17. ks. Aleksander Słodkowski 1974 – 1978
18. ks. Zdzisław Garbicz 1978 – 1980
19. ks. Marian Kucharczyk 1983
20. ks. Michał Jaskowski 1983
21. ks. Franciszek Smolarski 1984
22. ks. Marek Prusiewicz 1985
23. ks. Dariusz Kiljan 1985 – 1988
24. ks. Wiesław Pietkiewicz 1988 – 1990
25. ks. Roman Jagodziński 1990
26. ks. Stanisław Jaszczołt 1991 – 1994
27. ks. Adam Staśkowiak 1993 – 1994
28. ks. Jarosław Dobrosz 1994 – 1996
29. ks. Grzegorz Chmiel 1996 – 2000
30. ks. Adam Bocheński 2000
Z parafii wywodzi się ks. Leszek Gościmiński i 4 siostry zakonne.
Syntetyczne zestawienie posługi duszpasterskiej w latach 1951-2000
1. Chrzty – 7539
2. Pierwsze Komunie św. – 4379
3. Bierzmowania – 3069
4. Śluby – 2414
5. Pogrzeby katolickie – 2044